Elk jaar kan je in de herfst genieten van veel soorten paddenstoelen en ook in onze bostuin zijn ze volop te vinden. Ze lijken ineens uit de grond te komen. Een paddenstoel is onderdeel van een schimmelnetwerk. Je ziet maar een klein deel van het totaal van het organisme. Het grootste deel, de zwamvlok, bevindt zich voornamelijk onder de grond.

Soorten schimmels

Schimmels vormen een bijzondere groep micro-organismen. Ze halen hun energie niet uit de zon zoals planten. Veel schimmels halen hun voedsel uit dode planten of dieren. Daarom staan schimmels bekend als de opruimers van de natuur. Dat is maar goed ook, anders zouden alle dode dingen zich blijven opstapelen. De meeste schimmels houden van donkere, vochtige plekken en zijn gevoelig voor uitdroging. Donkere plekken blijven langer vochtig, dus vind je daar vaker schimmels. Schimmels hebben ook hun voorkeuren. De een groeit goed op bomen en de ander vind je op oud brood of tussen je tenen.

Er bestaan eencellige en meercellige schimmels. Een eencellige schimmel is zo klein dat hij niet met het blote oog zichtbaar is. Gist is hier een voorbeeld van en wordt gebruikt om brood en bier te maken. Voor de productie van antibiotica worden ook verschillende schimmels gebruikt. Een voorbeeld van een meercellige schimmel is de paddenstoel.

De paddenstoel

Een paddenstoel bestaat uit verschillende soorten cellen die verschillende taken uitvoeren. Het netwerk van schimmeldraden onder de paddenstoel kan meters ver uitstrekken. De draden groeien naar plekken toe waar veel voedsel is en nemen het daar op. Meer dan 90% van de afbraak van de organische reststoffen gebeurt door de schimmels. In een warme, vochtige grond zal de schimmel door middel van celstrekking een vruchtlichaam vormen: de paddenstoel. In de herfst regent het vaak veel en is de temperatuur nog redelijk hoog, de ideale omstandigheid voor schimmels. Vandaar dat je vooral veel paddenstoelen ziet in dit jaargetijde. In de paddenstoel worden sporen gevormd, bedoeld voor de voortplanting. Dat gaat vaak met miljoenen tegelijk, zodat de sporen overal in de lucht aanwezig zijn.

Schimmelnetwerken

Schimmelnetwerken zijn samen met bacteriën belangrijke helpers van bomen en planten. Via de ondergrondse zwamvlokken die rond de wortels zitten, kunnen bomen en planten makkelijk water en mineralen opnemen die ze nodig hebben voor hun groei. Zo zijn ze beter bestand tegen droogte en moeilijke omstandigheden. Schimmels krijgen er dan suikers voor terug. Planten kunnen ook suikers en mineralen met elkaar ruilen dankzij de schimmels van het ‘Wood Wide Web’. Over deze netwerken is nog veel onbekend, terwijl ze enorm belangrijk zijn voor het klimaat en het leven op aarde. Ze zouden zorgen voor een betere bodemstructuur en een verbeterde bodemvruchtbaarheid.

Het zou kunnen dat chemische middelen deze verbindingen tussen schimmels en gewassen verbreken. Die negatieve cirkel kan door onderzoek worden blootgelegd.

Een groep wetenschappers over de hele wereld gaan in het project SPUN (Society for the Protection of Underground Networks) deze netwerken de komende jaren in kaart brengen. Ze hopen zo de netwerken beter te kunnen begrijpen en te beschermen.

Door: Hennie van Elderen

Photo by Hans Veth on Unsplash

Bronnen en meer info:
https://natuurwijzer.naturalis.nl/

Tien vragen aan ecoloog Roel Douwes (Natuurmonumenten.nl)

Ondergrondse schimmelnetwerken voor het eerst in kaart gebracht (VU.nl)

Investeren in de ‘schimmelmarktplaats’ van de wereld (naturetoday.com)