Hoe voorkom je ziekten en plagen in de moestuin?

Als er een goed natuurlijk evenwicht is je tuin, dan wordt het aantal belagers van je groenten en fruit beperkt door natuurlijke vijanden. Bijvoorbeeld egels en padden die slakken eten, of lieveheersbeestjes die luizenplagen beperken. Je moet dan enige uitval voor lief nemen, want er zijn juist belagers nodig om die natuurlijke vijanden aan te trekken. Zaai dan meer dan je zelf nodig hebt. Helaas is zo’n situatie niet altijd mogelijk; er zijn niet altijd voldoende natuurlijke vijanden aanwezig. Het aantal slakken in mijn tuin is tenminste de laatste jaren flink toegenomen tot een grote plaag.

Wat kan je preventief doen om toch te kunnen oogsten zonder gebruik van gif?

Natuurlijk evenwicht

Probeer toch je tuin zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor die natuurlijke vijanden. Zorg voor schuilgelegenheid, zoals beschutte plekken voor padden en egels (egelhotels); struiken en nestkasten voor vogels die wel een slak lusten. Een takkenril is voor diverse insecten, padden en kleine vogels een ideale schuilplaats. En je kan je grotere snoei-afval er makkelijk in kwijt.

Biedt nuttige insecten voedsel aan in de vorm van bloeiende (heem)planten. Zorg dat egels uit de sloot kunnen komen, voordat ze erin verdrinken. Maak een egeltrap. Met een insectenhotel trek je diverse soorten insecten aan. Een voorbeeld staat in de vlindertuin.

Dit zijn slechts enkele ideeen. Op onze site en internet staan nog meer tips:

Egels: https://www.vtvblijdorp.nl/?s=egel en https://www.egelbescherming.nl/de-egel/egels-in-uw-tuin/

Amfibieen: https://www.vtvblijdorp.nl/amfibieen-tips/

Lieveheersbeestjes: https://www.rajatrading.nl/nl/blogs/biologische-bestrijding/lieveheersbeestjes/

Gezonde bodem

Zorg voor een goede structuur van de grond, die kruimelig moet zijn. Dan is er een goede verhouding tussen water, lucht en aarde. In een grond met goede structuur groeien planten beter en hebben ze dus meer weerstand tegen aantastingen. En slakken bewegen zich moeilijker door een kruimelige structuur dan door (grote) spleten, waar ze ook graag in schuilen. Het helpt ook om de grond zelf regelmatig los te maken, dus de kluiten te verkruimelen in het groeiseizoen.

De structuur kan ook verbeterd worden door regelmatig (zelf gemaakte) compost toe te dienen. Zie ook: https://www.vtvblijdorp.nl/test-met-de-verenigingscompost/

Zand mengen door de grond kan helpen en regelmatig toedienen van lavameel (bij de winkel verkrijgbaar) zorgt voor een meer luchtige bodem. Het werkt ook kalk verhogend (er zit ongeveer 15% kalk in). Kalk helpt de planten om meststoffen makkelijker op te nemen.

Voeding / mest

Zorg dat de grond voldoende organische voedingsstoffen bevat., zodat de planten zich optimaal kunnen ontwikkelen. Een moestuin put de grond meer uit dan een siertuin, dus is er meer voeding nodig.

Ook hier kan compost een goede bijdrage leveren. Als dit onvoldoende is – de planten vertonen gebreken – kan er aangevuld worden met een algemene organische mest. Dit moet tijdig gebeuren want deze meststoffen komen langzaam vrij.

Eventueel kan je per gewas nog specifieke organische stoffen toedienen, als de planten er niet goed uitzien. Voor meer bemestingstips:

https://www.bolster.nl/tijd-voor-bemesting-onze-tips/t7613
https://www.milieucentraal.nl/in-en-om-het-huis/tuinieren/tuinonderhoud/goede-bemesting/

Wisselteelt / vruchtwisseling

De mestbehoefte van elke groente is anders. Dus elke groente onttrekt in een seizoen specifieke meststoffen uit de grond. Ook kunnen er ziektekiemen van die groente in de grond achterblijven. Zet je erna hetzelfde gewas op die plek, dan is er dus verhoogde kans op allerlei aantastingen. Een voorbeeld is de schimmel knolvoet bij koolsoorten. Zit deze eenmaal in de grond dan duurt het een paar jaar voordat je deze kwijt bent.

Als je een paar jaar steeds andere gewassen op dezelfde plek teelt blijven je planten gezonder. Aangeraden wordt om minimaal een keer in de vier jaar hetzelfde gewas op dezelfde plek te telen.

Combinatieteelt / mengcultuur

Zet gewassen dichtbij, of tussen elkaar, die elkaar versterken. Bijvoorbeeld ui en wortel of wortel en tomaat. Zie: https://www.vtvblijdorp.nl/?s=mengcultuur

De juiste rassen

Kies de rassen die meer weerstand hebben tegen ziekten en/of aantastingen. Vaak informeert de zaadhandelaar je hierover in de catalogus of op de site. Zaai op het juiste moment, afhankelijk van het weer. Volg de aanwijzingen op de verpakking.

Opkweek zaailingen

Als ter plekke zaaien niet meer gaat vanwege bijvoorbeeld de slakken of het weer, kweek ze dan thuis of in de kas op. Na een afhardingsperiode kan je ze buiten verder telen. De wat grotere plantjes hebben meer weerstand dan zaailingen die net opkomen.

Je kan de zaailingen ook sterker maken door ze te helpen met Pireco, een poeder dat je in de zaaigrond doet. Te koop in  onze winkel. Of je maakt een versterkende plantengier van heermoes, brandnetel en smeerwortel. Een emmer vullen met deze planten (zonder zaden) en aanvullen met water. Dit ongeveer 2 weken laten staan. Dan de plantendrab eruit halen en op de composthoop gooien. De gier verdunnen met water in de verhouding van ongeveer 1 : 4 en regelmatig bij de zaailingen gieten. De gier is uiteraard ook geschikt als versterking voor grotere groenteplanten. Wel regelmatig herhalen voor optimaal effect. Dan kan je zelfs nog blij zijn met heermoes in je tuin (?).

Je kan kleine zaailingen ook beschermen door er plastic flesjes overheen te zetten: https://www.vtvblijdorp.nl/slim-hergebruik-van-plastic-flesjes/

Barrieres

Gebruik, indien nodig, gaas en/of netten om vogels van je zaailingen weg te houden. Duiven, eksters en fazanten zijn gek op jonge groenteplantjes.

Netten om bessenstruiken, druiven of fruitboompjes kunnen ervoor zorgen dat je het fruit zelf kan eten. Ik heb me laten vertellen dat vogels minder snel zullen landen op blauw gekleurde netten. Kennelijk zien ze dat aan voor water. Zorg dat netten niet los op de grond slingeren, anders kunnen vogels er met hun poten in verstrikt raken.

Om het slakken moeilijker te maken bij je planten te komen, kan je er flesjes of slakkenringen omheen zetten. Zie: https://www.vtvblijdorp.nl/nieuw-seizoen-nieuwe-slakken/. Op internet zijn er nog meer (slakken)barrieres te vinden.

Nogmaals: evenwicht

Ik blijf het een wonderlijke tegenstelling vinden: een moestuin en natuurvriendelijk tuinieren. Aan de ene kant wil je zoveel mogelijk dieren in je tuin hebben, maar die moeten dan wel van het lekkers in je tuin afblijven. Waarom willen die beesten nou precies dezelfde dingen eten als wij? En moet je nou kiezen voor de natuurlijke vijanden en/of andere maatregelen nemen? Het gaat inderdaad om het juiste evenwicht. Een kwestie van uitproberen wat het beste werkt.

Het bordje in mijn tuin met: “verboden voor slakken, tuin wordt dagelijks geinspecteerd” helpt helaas niet.

Veel succes en geniet van zowel de dieren als van je oogst!

Door Lenie Lohstroh

Photo by Kenan Kitchen on Unsplash